Καβγαδίσαμε μπροστά στο παιδί

Από Ιωάννα Κόπτση, PhDc HCPC IARPP

Προχθές, ήρθε συνάντησα τη Φένια πανικοβλημένη και γεμάτη απορίες σχετικά με έναν πρόσφατο καβγά που έγινε μπροστά στα παιδία. Η αλήθεια είναι πως τελευταία, η ίδια και ο σύζυγός της έχουν αρκετές εντάσεις, αλλά φροντίζουν να τις ‘κρύβουν από τα παιδία’, χωρίς όμως να το επιτυγχάνουν πάντα.

Η αλήθεια είναι πως τελευταία έχει τύχει να τσακωθούμε μπροστά στα παιδιά. Φοβάμαι πως μπορεί να τους επηρεάσει αρνητικά.

Όταν η ατμόσφαιρα στο σπίτι εμπεριέχει ένταση και συχνές διαφωνίες, τα παιδιά αισθάνονται φόβο κι απειλή. Φοβούνται ότι μπορεί να μείνουν μόνα τους, να εγκαταλειφθούν, νιώθουν ανασφαλή και παρείσακτα, αισθάνονται την απειλή της ξαφνικής και δυσάρεστης αλλαγής. Τα παιδιά, προκειμένου να είναι ψυχικά υγιή έχουν την ανάγκη να υπάρχει συνέχεια στη ζωή τους, τόσο στα συναισθήματά τους όσο και στην καθημερινότητά τους. Επίσης, δεδομένου ότι στην παιδική ηλικία είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη η φαντασία και ο εγωκεντρισμός αισθάνονται ότι είναι το κέντρο του μαγικού τους κόσμου. Στην περίπτωση λοιπόν που συμβεί ένα γεγονός που προκάλεσε στα ίδια ή σε κάποιον άλλο πόνο, τα παιδιά πιστεύουν πως αυτά το υποκίνησαν. Επομένως, θεωρούν συνήθως πως εκείνα είναι η αιτία των καβγάδων, γεγονός που τα κατακλύζει από συναισθήματα θλίψης, φόβου κι ενοχής. Έτσι, μπορεί να ρίχνουν το φταίξιμο στον εαυτό τους και να υπόσχονται να γίνουν ‘καλά παιδιά’ προκειμένου να απαλλάξουν, τον εαυτό τους και τους άλλους, από το κακό που προκαλούν.

Για την μεγάλη μου κόρη να το καταλάβω, αλλά ο μικρός είναι μόλις 3 ετών, πιστεύω πως δεν πολυκατάλαβε, σαν παιχνίδι του φάνηκε.

Από βρέφη ακόμα, τα παιδιά είναι συναισθηματικά παρόντα στο περιβάλλον που βρίσκονται. Αντιλαμβάνονται την ατμόσφαιρα που επικρατεί, τη γλώσσα του σώματος, τον τόνο της φωνής. Μπορεί να μην εκφράζονται με τον ίδιο τρόπο όπως οι ενήλικοι, αλλά τη διαφορετικότητα των συναισθημάτων την αναγνωρίζουν, ασχέτως αν αυτό που βιώνουν δεν ξέρουν ακόμα ότι ονομάζεται άγχος ή φόβος. Επίσης τους είναι δύσκολο να αντιληφθούν πως τα άτομα που αποτελούν για αυτά ασφάλεια, που τα φροντίζουν και τα προστατεύουν, μπορούν να τους προκαλέσουν ξαφνικά τόσο μεγάλη ένταση και ανασφάλεια.      

Και πώς μπορώ να καταλάβω αν τους έχει επηρεάσει αρνητικά;

Αρχικά, μπορεί να σας το εκφράσουν κι αυτό να είναι μία πολύ καλή ευκαιρία για εσάς να συζητήσετε μαζί τους. Στην περίπτωση όμως που κάτι τέτοιο δεν συμβεί μπορείτε να παρατηρήσετε για τυχόν αλλαγές στη συμπεριφορά τους ή στα συναισθήματά τους. Μπορεί να είναι αγχωμένα, ιδιαίτερα επιθετικά ή θλιμμένα. Μπορεί να αρχίσουν να αρρωσταίνουν συχνότερα, να έχουν ανήσυχο ύπνο, να σας ζητούν επίμονα να μείνετε στο δωμάτιο μαζί τους, ή/και να παρατηρήσετε κάποια αλλαγή στο παιχνίδι τους.

Τα παιδιά μου όμως δε θέλω να είναι κι αποστειρωμένα, θέλω να ξέρουν τί συμβαίνει στην αληθινή/ενήλικη ζωή.

Συμφωνώ αρκετά με αυτό που λες και είναι πιο σημαντικό και απαραίτητο για τα παιδιά να λεκτικοποιούμε και τις δυσάρεστες στιγμές της ζωής, παρά να διατηρούμε την ψευδαίσθηση της μυστικοπάθειας και του στρουθοκαμηλισμού. Ωστόσο, τα παιδιά δεν είναι μικροί ενήλικες. Η ωμή αλήθεια που λέγεται μπροστά τους, με την παρουσία τους σε έναν καβγά, είναι πολύ σκληρή κι είναι αδύνατο να την επεξεργαστούν συναισθηματικά και γνωστικά. Ακριβώς και γι’ αυτό το λόγο δεν είναι ενήλικες, αλλά παιδιά. Διαφορετικά μιλούμε για έμμεση άσκηση βίας.

Και τί μπορούμε να κάνουμε;

Αρχικά, να έχετε στο μυαλό σας πώς η συζυγική σχέση μπορεί να λειτουργεί ως ασφαλής βάση, όπου τα παιδιά θα νιώθουν ευχάριστα και ικανά να αναπτύξουν αρκετά καλές σχέσεις με τους γύρω τους. Αδιαμφισβήτητα, θα υπάρξουν στιγμές έντασης μπροστά τους. Στην περίπτωση αυτή, αφού περάσει η μπόρα μέσα σας και σχετικά άμεσα, είναι σημαντικό για εκείνα να τους περιγράψουν οι γονείς τους επιγραμματικά την κατάσταση δίνοντας στο τέλος μία λύση, ένα θετικό αποτέλεσμα, μια συγνώμη, μία ευκαιρία για ανακούφιση. Έτσι, όντως τα παιδιά δεν μένουν αποστειρωμένα, αλλά έχουν τη δυνατότητα να μάθουν πως μπορούν να διαφωνούν και με τους ανθρώπους που αγαπούν, χωρίς να προκαλούνται καταστροφικές συνέπειες. Ακόμα, με αυτό τον τρόπο είναι ευκαιρία για εκείνα να μάθουν πώς να χειρίζονται τις συγκρούσεις στη ζωής τους, κάτι που έτσι κι αλλιώς θα κλιθούν να κατακτήσουν και που έτσι κι αλλιώς αντιγράφουν από εσάς. Να θυμάσαι επίσης, πως τα παιδιά δεν έχουν την ανάγκη του τέλειου γονέα, αλλά του ενήλικα που με υπομονή κι αγάπη θα τα βοηθήσει ώστε να γίνουν κι εκείνα με τη σειρά τους ισορροπημένα και ευτυχισμένα άτομα.