Ιωάννα Κόπτση, BPS - HCPC για Work Time
Οι περισσότεροι άνθρωποι πηγαίνουν στη δουλειά για να εξασφαλίσουν σταθερότητα στο βιοποριστικό επίπεδο, τόσο των ιδίων όσο και της οικογένειάς τους. Αδιαμφισβήτητα, επομένως, τα έσοδα που αποκομίζουν παραμένει σημαντικό ζήτημα κινητοποίησης. Ωστόσο, παρατηρούνται και άλλοι λόγοι, που δεν έχουν σχέση με τα χρήματα. Η συνολική ευχαρίστηση, μέσα από τις επιπλέον παροχές και το ενδιαφέρον για το αντικείμενο, που λαμβάνει κάποιος από την εργασία του, φαίνεται πως κάποιες φορές μπορεί να γίνει πιο ισχυρό κίνητρο ακόμη και από τα χρήματα. Ένας επιπλέον λόγος είναι το γεγονός ότι το άτομο γνωρίζει και συναντά άλλους ανθρώπους, με τους οποίους σταδιακά μπορεί και να αποκτήσει ισχυρούς δεσμούς. Η εικόνα που έχει ο καθένας για τον εαυτό του επηρεάζεται και από τους στόχους που έχει θέσει και που έχει κατακτήσει, τόσο ακαδημαϊκά όσο και επαγγελματικά. Συνεπώς, εδώ η επιδίωξη νέων μονοπατιών αλληλοεπηρεάζεται από το κίνητρο. Η εργασία, επίσης, προσδίδει και ταυτότητα στο άτομο, μέσα από τις επαγγελματικές ομάδες στις οποίες ανήκει. Το γεγονός
αυτό κινητοποιεί την επιθυμία για εργασία ή την αντίστοιχη αλλαγή κατεύθυνσης. Το όφελος στους άλλους ανθρώπους που προσφέρει η ίδια εργασία συχνά φαίνεται πως ενεργοποιεί το «κίνητρο» της ηθικής και συναισθηματικής ικανοποίησης. Τέλος, η ενασχόληση με ένα συγκεκριμένο αντικείμενο και η γνωστική εξέλιξη παραμένουν ισχυρά ερεθίσματα κινητοποίησης.
Ως κίνητρο, ορίζεται το αίτιο που ωθεί κάποιον να κάνει μια συγκεκριμένη ενέργεια ή/και κάτι που δίνει στο άτομο θετικούς λόγους για να κάνει μια ορισμένη ενέργεια. Σύμφωνα με το Arnold και την ομάδα του, προσδιορίζεται από τρία βασικά στοιχεία: την κατεύθυνση, την προσπάθεια και την επιμονή. Οι λόγοι που ο καθένας κινητοποιείται για να ικανοποιήσει τις προσωπικές του προσδοκίες και ανάγκες διαφοροποιούνται ανάλογα με τη θεωρία που αναλύονται. Τρεις από τις γνωστότερες θεωρίες είναι η «Theory X and Theory Y» του Douglas McGregor, η θεωρία της «Πυραμίδας του Abraham Maslow» και η «Expectancy Theory» του Victor Vroom.
Η «Theory X and Theory Y» είναι μια από τις πλέον κλασικές θεωρίες στον κλάδο της επιχειρηματικότητας. Βασίζεται και συνθέτει δύο διαφορετικά στοιχεία: στην ανθρώπινη φύση του εργαζόμενου και σ΄αυτά που χρειάζεται τα ανώτερα στελέχη να προσφέρουν, προκειμένου κάποιος να παραμείνει στη δουλειά (υποκίνηση). Πιο συγκεκριμένα, η «Theory X» υποστηρίζει πως οι διευθυντές πιστεύουν πως το βασικό κίνητρο για εργασία είναι τα χρήματα. Συνεπώς, οι εργαζόμενοι θεωρούνται τεμπέληδες, χωρίς φιλοδοξίες και με απέχθεια προς την εργασία. Άρα, χρειάζεται να βρίσκονται σε συνεχή έλεγχο και επιβολή. Η «Theory Y» υποστηρίζει πως οι εργαζόμενοι κινητοποιούνται από τις ίδιες τις ανάγκες τους, από την επιθυμία να κάνουν καλά τη δουλειά τους και από την υπερηφάνεια που νιώθουν σχετικά με την εργασία τους. Άρα, και οι διευθυντές χρειάζεται να εμπιστεύονται τους εργαζόμενούς τους και να τους βοηθούν να κάνουν τη δουλειά τους ευκολότερα.
Η «Πυραμίδα του Abraham Maslow», μία επίσης γνωστή θεωρία, υποστηρίζει πως το κίνητρο βασίζεται στις ψυχολογικές ανάγκες του ατόμου. Ο ίδιος ισχυριζόταν πως η ιεραρχία στην πυραμίδα είναι κοινή για όλους και πως η κινητοποίηση πηγάζει από την κατάκτηση του εκάστοτε επιπέδου. Πιο συγκεκριμένα, στη βάση υπάρχουν οι «φυσιολογικές ανάγκες» όπως το φαγητό, ο αέρας και το νερό, έπειτα η «ασφάλεια» όπως η υγεία, η στέγη και η προστασία, ακολουθούν οι «κοινωνικές ανάγκες» όπως οι δεσμοί με άλλους ανθρώπους, στη συνέχεια βρίσκεται η «αυτοεκτίμηση» όπως το κύρος και η φήμη, και στο ανώτερο επίπεδο η «αυτοπραγμάτωση» όπως η πληρότητα.
Τέλος, η «Expectancy Theory» του Victor Vroom επικεντρώνεται περισσότερο στη διαδικασία, αφού προσπαθεί να εξηγήσει πώς οι προσδοκίες των ανθρώπων μπορούν να οδηγήσουν σε ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Υποστηρίζει πως οι επιλογές πραγματοποιούνται συνειδητά και βασίζονται σε τρία στοιχεία: στην προσδοκία, στο σθένος και στο μέσο. Ισχυρίζεται πως το κίνητρο προέρχεται από τη σχέση ανάμεσα στην προσπάθεια και την επιβράβευση.
Επειδή η εργασία καταλαμβάνει μεγάλο μερίδιο στη ζωή του ανθρώπου, η κινητοποίηση παραμένει σταθερό αντικείμενο προς ανάλυση. Επομένως, θα ήταν απερίσκεπτο εάν κάποιος προσπαθούσε να εξηγήσει μόνο μέσα από μία θεωρία πώς το άτομο κατευθύνεται προς μια επαγγελματική πορεία και τι είναι αυτό που τον κινητοποιεί για να φτάσει κάπου.